☆LAIRIL LUAHTU☆ - 1 By Dingdi Pachuau

 ☆LAIRIL LUAHTU☆ -1 By Dingdi Pachuau

"Bawih, Anțam min leipui lawk rawh aw?"

Melh phei ralh pah hian," Anțam..." ka ti sap phawt a, chutah," Anțam hi chu in heh ve ngawt mai," ka ti leh a.

"Father-a hian tui a ti ve êm alawm,  kei chuan ka ei ngai nâng," a lo ti thung a.

"Ka âwih...-"

"Âwih lovin zâwl mai teh!"nui chung hian  a lo ti hmanhmawh a. Kei pawh chuan sawi zawm ta lo chuan ka lo nuih ve ta ringawt a.

Ke chuan kan haw dùn hnak hnak a, motor tam hun lai a ni bawk si a, a bengchheng lehpek khawp mai; mahse, min tibuai êm êm lo.

Ani(Mami) nèn hian ni tin school kal tùra inzui chhuak kan ni a, țhiante nei ve nual mah ila, kan pahnih hi chuan kan inzui bîk chiang alawm. Kan hming tak pawhin kan inko ngai lo,"Bawih," tiin kan inko ve ve mai. Kan in a inhnaih bâkah kan vêng ațanga kan school-a lût hi an vâng a, kan inzui bîk lo thei lo.

In ka thlen chuan ka nu chuan rawng a lo bâwl mék a, ka naute pahnih pawhin homework an lo ti malh malh tawh! Anțam leia kan pèn kàwi vàng khân kan tlãi ta mah mah a ni; mahse, ka nu chuan min lo hau miah lo, ka lãwm ru khawp mai.

Ka pa lo haw chu 'tluk loh rim' a rawn nam haw leh deuh, a țawngkam leh cheziaah erawh danglam a awm lo thung. Ka nu chuan țha takin a lo bia a, kei erawh chuan ka be lo, ka lo melh rulh rulh ringawt.

Ka pa hian kumin kum tìr ațang khân rim dang a rawn nam haw zauh zauh țan a, ka naute erawh hi chuan an hre kher lo maithei. Inthup a tum ve nasa țhin a; mahse, ka nu nèn chuan in a nei a ni tih kan hai ngai lo ve ve. Zàn mutnaah ka nuin a zilh deuh sap sap chu ka hre țhìn. Ka nu hi chu nu țha ngang mai hi a ni a, ka pa hi a thinrim khum ngai lo. Rim dang a rawn nam haw châng pawhin kan hriat laiin a sawisêl ngai lo va, mutnaah a sawi mai zâwk țhin. Chu pawh chu lehkha ka zir rei țhin avàngin an țawng thâwm ka hria a ni.

Zu in țhin hi ka ngaina lo, ka pa pawh hi a rawn nam haw châng chuan ka be ngai lo, ka thin a tirim tlat zêl, bâkah, ka hlau pah deuh tlat bawk. Min hauin chhûngkuaah buaina a siam azeng pawh a ni chuang lo; mahse, ka thin a tirim ru țún ziah. Nula kan ni ve țan tawh a, pa zu in neih chu ka duh dàn a ni lo, a zahthlâk ka ti. Miin ka pain zu a in ţhìn tih an hriat chuan an hmuh dàn a dik lo vek dâwn asin, keini a chhûngte thlengin, kei pawh min zuam phah ngei ang. Tunah in tam rih lo mah se a in rei tial tial ang a, a ngawl a vei chinah, zuin a in lêt hunah chuan a buaithlâk vek tawh ang.

Zànah in hnuaite inah ka lêng lawk a. An naute hi ka làwm ve a, zan tin deuhthaw rei lo tê tal ka zu kal ziah. Naute hi ka làwm fahran lo; mahse, in hnuaite naute hi chu ka làwm ve tlat, sikul kal loh ni phei chuan kan inah ka la chho ve ziah.

A tûka Mami'n min rawn sàwm chuan min hmuh veleh,"Eksek, nizànah ka rawn kal a, i lo awm lo va," a rawn ti nghâl vat a.

Ruah a sûr sung sung a, fùr lai tih takah ruah hian sùr loh chu tih tùr nei hek lo le, a sûr duh khawp mai. Ka thinlung hi a zîng țhin, ruah a han sùr bur bur hi chuan.

"Eng nge i lo tih?" ka lo ti thung a.

"Ka pateate inah ka kal lawk a, ka kal tùr ka rawn pêng lawk tak tak, i lêng heh si," a ti zui zat a.

"In hnuaia ka awm lai khân a nih dâwn chu, min lo koh mai tùr alawm," ka ti leh a.

"A pawimawh vak si lo va, ka inthlahrung a."

Mahni nihliap ve ve kengin school lam pan chuan fímkhur leh huh nasat hlau ru tak chuan kan kal dùn a. Motor rawn tlân chho a awm avàng chuan kawng kan lo kian a; mahse, kan bul a rawn thlen chuan a rawn ding ta tlat mai a. Kan lo en dùn vat a, Sir Manuna, kan Mizo sir lo niin, tukverh dárthlalang chu tihniamin min rawn ko a.

" Maria, Mami, lo chuang r'u?" tiin.

"A zahthlâk!" ti sapin Mami chu ka en a. Ani thung chuan," Hawh, chuang ve ang," a lo ti sap thung a.

"Sir, a ngai lo, kan lãwm e," tia nuiin  ka chhâng ta thuai a.

"Lo lût mai mai teh u, in tlãi palh hlauh ang e," a rawn ti leh thung a.

"Hawh, chuang ang," tiin Sir Manuna lam hawi chuan," Aw, sir, kan lo kal," tiin ka bânah chuan min pawtin motor-ah chuan kan lût ta nghâl a.

Sir Manuna hi a fel a, a nui peihin a naupangte pawh hian kan nêl a, kan zah êm êm tho si. Naupang nèl theih tho si, zahawm taka awm dàn hi a thiam a, naupang zawng zawng pawh hian kan ngaina vek maiin ka hria. Kan class hmeichhia phei chuan kan star țhûm mai, amah hi tlangvál phanchang lam deuh tawh ni mah se a felna hian a tihmelțha êm a ni, bákah, sawrkâr zêm zen a la ni zui.

Min luh hmasaktîr a ni bawk a, ka inthlahrung khawp mai, kan ke lam a huh deuh lo thei si lo va. Ka țhu lút chiah tihah chuan chuanpui kan nei tih ka hre nghâl mai bawk a, min lo en hauh lovin lehkhabu, note ni àwm tak hi a lo bih ngur a, ka en chiang ngam vak lo, ka hmu deuh thuak chauh a ni.

A laia țhu ka ni si a, kan chuanpuipa chu ka va dek palh ang tih hlauin ka ţang deuh țùng mai. A thil chhiar aţang chuan a mit a la sawn eih lo tih chu ka mitsîrin ka hmu ru reng a, chu chuan ka awm a tinuam lo zual, kan chuang ve chu a ning ngei ngei ang tih ka ring si a, ka rilru a nuam miah lo.

"Lehkha in zir nasa em?" Sir Manuna'n a rawn tih chuan Mami chu ka melh ralh a, chhàn tum hmel a put loh avàng chuan," Nasa lutuk lo," tiin nui deuh chung hian ka chhâng a.

"Maria, i pa kha Excise-ah tiraw a thawh kha?" a rawn tih leh chuan," Aw, ni e," ka lo ti vat a.

Engtin nge a lo hriat ni?

Chutah,"In exam leh țêp tawh si a, țha deuhin lehkha in zir dâwn nia, final exam zawha in pass hunah phei chuan zirna sâng zâwk lamah min liamsan daih dâwn si a, uniform hâk a ngai tawh lo ang a, nuam in ti àwm mang e!" a ti leh a.

"Uniform hâk ngai tawh lo chu a huphurhawm ka ti," ka ti sap a, Mami thung chuan," A nuam viau ang, kei chu college kal ve hi ka châk tawh asin, lehkhabu ah țeuh țeuhte hi ka ning tawh," a lo ti a.

Sir Manuna chu a nui hak hak a.

"Mami, i pass chuan khawiah nge i college i zawm ang?" tiin a zâwt ve a.

"Ka hre rih lo le, Maria-i nèn hian kan la sawi ngai lo a," Mami'n min rawn en paha a tih chuan kan lo la sawi ngai miah lo tih ka hre ve chauh! College hrang hrang ka han ngaihtuah kual chhin nghâl a, khawi ber nge nuam ang le? Zirna lam chu a țha vek hlawmin ka ring a, pawisa hman tam ngaih lohna, kal lam leh haw lama pawisa sèn tam ngaih lohna ka ngaihtuah ve a.

Motor a din tâk datah chuan kan thleng a ni tih ka hre ve chiah, ka han hawi chhuak ve ta deuh a, ka bula ţhupa erawh chu a che sawn eih lo rêng rêng, kan uniform ang tho a ha ve chuan ka hre si a, a chhuk ve dâwn lo em maw ni?

Mami chuan chhuah pah chuan nihliap chu a tiparh a," Sir, kan lâwm lutuk e aw," a ti làng láng a, kei pawhin ka chhuah dâwn chuan làwmthu chu ka sawi ve sap a.

Ruah lah chu a tla tam sauh sauhin ka hria, kan room lam pan chuan kan tlân dùn vat a, ruah a sûr nasa si a, nihliap pawh khum ve țhìn mah ila ke lam a huh nasa thei viau a ni.

Class chhûnga kan luh chuan țhiante pawh an lo thleng kim deuh vek tawh a, min lo fiam nak nak a.

"Sir Manuna motor-ah in rawn chuang bîk a..." tiin Rci chuan min lo fiam nghal var a, ani hian kan zîngah chuan Sir Manuna hi a star ber a, a intineitu deuh bîk bawk a ni.

"Chuang chiang e, ka han sawi chhuah zauh che kha," Mami chuan fiamthu bawk hian a ti lêt a.

"Awii, a ni maw? Zanin chu ka muhìl leh thei dáwn lo tihna a nih chu," nui ar ar chung hian Rci chuan a lo ti a, a thu sawi hre phaho chu an lo nui ve hlawm bawk a.

"Tenawm viau suh!" tiin Rpi chuan a lo nghawk salh a.

"Nge, min lo thîk a ni maw?" tiin ani chu a nui leh nghâl ar ar a.

Kan class hmeichhia hi inkàwm bîk chu awm tho mah ila kan inlungrualin kan inpawh hlawm êm êm a, tu emaw ber hian star deuh han nei ila kan inhre pawh vek zêl, a zêp theih tak tak loh.

"Vawiinah Sir Manuna chu a lo lût dâwn alawm, kan lo en zak dáwn nia," kan class hmeichhe zînga thawveng ber Melorie chuan a lo ti a.

"Hliam hliam tak che u hian aw..!" kan CR Faka chuan a lo ti zauh a.

"Lalfak, nimin kan bàn hnua i lènpuinu kha, kan vénga mi a nih kha aw, ka puang vek dâwn che, amah lah kha ka hriat chian mi tak a la ni zui," Melorie chuan a ti zui zat a.

"Tu mah ka lènpui lo, i hmu sual a nih chu," tiin ani chu classroom ațang chuan a chhuak nghâl daih a.

Fiam zui chu a hlau ve a ni chiang mai. Melorie hi chuan mi fiam dàn hi a thiam riau a, amah a zakzum lêm lo bawk a, kan class hmeichhe zîngah chuan kan chhuan ber, kan nuihpui tam ber a ni rêng a ni.

Nilêngin ruah a sûr ti ila a dik ang, sûr lo anga kan ngaih pawhin a hmî a tla seng seng reng tho. Ka thaw a ipik tlat, ka awm a nuam thei lo. Hetiang hnuaia lehkha zir hi har ka ti țhìn alawm, naktûkah class test kan la nei dáwn zui, ka rilru a hah láwk êm mai, ka pain a lo khulh haw leh phei chuan...

Haw lamah chuan Mami nèn bawk chuan kan haw dùn leh a, ani hi chu fiamthu hian han titi huau huau țhìn mah se mipa lam hi a ngaihsak lêm lo va, țhiante zîngah han sawi ve țhin mah ila kan pahniha kan awm hi chuan kan sawi dùn ngai lo. Bialpa a nei lo tih ka hria, kei pawhin ka nei lo, star erawh kan nei ve ve thung; mahse, chuti chung pawh chuan kan pahnih hian kan sawi dùn ngai lo.

"Naktûk test tùr kha i thiam sa vek tawh ang chu tiraw?" a rawn ti a.

"Thiam sa lo, ka rilru a chak loh êm hi," ka lo ti a. A ni lah tak a, lehkha hi ka zir peih ve viau nain ka rilru hi a chak lo lutuk a, miin dârkâr khat zir atâna an hman hi kei chuan dârkâr khat leh a chanve zirah ka hmang țhìn, chuvàngin, ka zir nasa ve țhìn rêng a ni.

"A tițha pâwl chu i ni leh tho ang, Rci leh Helen-i erawh kan phâk leh thei lo ang a," a ti leh a.

Rci leh Helen-i hi chu pakhatna an innih chhâwk zat zat țhìn. Class-ah fiamthu thawhin star chungchâng sawi ve huat huat mah se, an rilru a chak a, lêrh ve deuh ang pawhin awm mah se exam-naah an tițha ber zêl tho.

"Nia, annite chu mi fa an ni miau a."

Kan inen a, kan nui dùn a.

Ka pa chuan a rawn in leh chiang mai. Ka thin a rim țûn avàngin ka țawng tlêm hle a, ka nuin min biakna  ka chhâng a, zanriah ei kham veleh room-ah ka lût nghâl, tûn ang boruaka lehkha zir harsa ka tih nèn, ka pa zu in tih hriat hmel tak hmuh ve chhên hian ka luak a tichhuak.

Zàna ka men rei avàngin a tûkah chuan ka mit a kham țhûm mai a; mahse, kan test tùr ka thiam vek tal a, a zia deuh.

Test zawha chawlhlâwk kan neih lai chuan Lbi chuan," Hawh u, tûn favàng chu picnic ang u hmiang, kan picnic lohna a rei tawh e," a rawn ti chhuak phawng mai a.

Rang zet hian Tetei chuan," Yess...! Ka châk tawh lutuk! Pawisa eng zât nge kan thawh ang? Khawi hmunah nge ni ang?" sîn zet hian a lo ti zung zung a, ani hi a pumrua a têt ang bawk hian a aw pawh a sîn a; mahse, lehkha lam erawh a tithei zêk thung a.

"Nikuma kan picnic-naah khân a ni leh mai alawm," awlsam zet hian Rpi chuan a lo ti a.

"A, khatah kha chuan kan kal ngun tawh e, a dangah ti ve tawh ila?" Rci chuan a lo ti thung a.

"Ngawi r'u, ka hria alawm kalna tùr chu, a nuam lutuk! Pawisa chu eng zât nge kan thawh ang sawi phawt ang u," Lbi chuan a lo ti a.

"Lbi'n motor a thawh ang a," Melorie chuan a lo ti zauh a.

"Kan kal dâwn phawt chuan le," ani pawh chuan a lo sam ve êt bawk a. Lbite hi an hausa a, a pute ațanga sumdáwng hausa leh ram nei zau an ni a, sum lamah hi chuan an buai ve vak lo. Building lah Aizawl vêng hrang hrangah an nei thluah a, in luah man ațang pawh hian an la lût tam ngiang a ni.

Mami chuan," Zahnih ti ila, nâ kan ti ang em?" a lo ti ve a.

"Na lo ve, a tlém zâwk maithei a ni, tûnlaiah thil man a to tawh si a," Melorie bawk chuan a lo ti leh zat a.

"In tih dàn dán a ni mai," ka lo ti ve a. 

Zahnih pawh chu chhûngte han dìl a huphurhawm viau ka ti asin, eng mah lah thawh chhuah kan nei ve mang si lo. Ni tin school kalin kan chhuak a, school lamah mamawh lei tùr a lo awm ve zauh zauh bawk a, nu leh pate bulah pawisa dìl a inthlahrunawm duh ka ti.

"Nih, sângkhat ti ta ila?" nui chung hian Helen-i chuan a lo ti a, ka țawng tam ve vak ngai loh avàng hian Helen-i hian min fiam peih a, min tihzah ve hrim hrim nân kan class-a mi Lalmama, Champhai lam mi pawh hi min chhaih lui fo țhin.

"Zahnih chuan ti chhin phawt ila, kan indaih loh leh ka pa ka lo dîl ve tawh mai dâwn nia," Lbi chuan a ti ta hlauh mai a.

"Ava tihzia dâwn tak! Lbi nge nge!" Tetei chuan a lo ti vat a. Mi dang pawh chuan," A va țha dâwn tak! A làwmawm ngawt ang! A vànneihthlâk dâwn mang e!" an lo ti ve sap sap a.

"Chuan, engtikah nge niang? A hun kha?" Lbi vêk chuan a ti leh a.

"Weekdays kha chu a tihchi dâwn miah loh a nia," Afaki chuan a lo ti a.

"Chuti, Inrinniah kan ti dâwn em ni? Nge, sunday-ah?" Rpi'n a tih chuan," Sunday chu a tihchi loh, ka nute'n an phal lo tawp ang," Rci chuan a lo ti a.

"Hei, luh a hun leh tawh dâwn, hun dangah sawi țha leh mai ang u," tiin Tetei chuan a sana bun en chung chuan a lo ti a.

"Nia, a hmanhmawhthlâk chuang hleinem, kan sawi țha leh dâwn u nia."

Nikum khân vawi thum ngawt hmeichheho hi kan picnic a, hmeichhe rawt chhuah a nih chuan mipa kal ve kan phal ngai lo. Class pum ang a nih erawh chuan phal loh theih a ni lo va, class pum ang  chuan vawi khat chiah kan picnic a, a nuam ve phian reuh lehnghâl a.

Mahse, chhûngte pawisa dìl mawlh mai hi ka inthlahrung. Ka naute nèn school kan la kal vek si a, ka pa hlawh chauh ring chuan indaih a har ve a, ka nu lah nu hrisêl tak a ni lo bawk nèn, hrehawm ka ti ru țhin. Picnic-na tùra sum thawh tur pawh hi pocket money min pêk ațangin ka khâwl țhin a ni.

Zirtàwpni zàn a ni a, ka pa a lèn chhuah avàng leh ka naute pahnih in hnuaite naute birthday lawmnaa an kal avàngin ka nu nèn chauh kan awm a.

"Nu, ka pa zu in țhìn hi a ninawm i ti ve em?" ka ti chhuak ta phawng a.

"A nunram a chau ve rih a nih hi, Bawihte. I țawngțainaahte lo thlen ve țhìn la tiraw? Keini bâk țawngțaipuitu a nei àwm si lo va," dam raih hian ka nu chuan a lo ti a.

"A zahthlâk e, mi dangin an hria ang tih ka hlau," ka ti leh a.

"Kan țawngțaipui mawlh mawlh a ngai a nih hi," ka nu chuan a ti leh a.

"A hmain a in ngai mang si lo va, ka thin a tirim tlat alawm, biak pawh ka be peih țhin lo," ka ti leh a.

Ka nu bulah hi chuan zêp ka nei lêm lo. Mi a rêl ngai lo va, thu țha lam hlîr min hrilh záwk țhin. Lungawi lohna pawh hi han sawi ve țhin mah ila, a tàwpah chuan lungawi takin kan awm leh thei mai țhin.

*I NUNA MI LO LANGTE THIAM LOH PE DUH NGAI SUH, A ȚHENIN HLIMNA PE CHEIN A ȚHENIN INZIRNA TÙR AN PE CHE A, A ȚHEN LAHIN TAWN HRIAT PAWIMAWH TAK TAK PE CHEIN A ȚHENIN HUN HLIMAWM, HRIAT RENG TÙR AN PE BAWK CHE, KHAWVÊL A NI MIAU ALAWM LE*