☆LAIRIL LUAHTU☆ - 19 By Dingdi Pachuau

 ☆LAIRIL LUAHTU☆ - 19 By Dingdi Pachuau

Nilêng chuan naute thla ruk tlin lawmna hun chu kan hmang ve a, naute pawh chuan hre thiam ve ni àwm takin a nui ve reng a, a nutei leh a putea'n an chhaih peih bawk a, a hlim khawp mai. Kei erawh chuan Zorina ka ngaihtuah chhuak lo thei lo va, hrehawm ka ti ru khawp mai. A langah hlim hmel put a ngai bawk si a, harsa chu ka ti ve chiang alawm.

Tatei'n naute a chan chawt avàng chuan ei tùr ka buaipui a, Sawmzuala chuan min rawn pui ve a. He pa hi ka hmel hriat țha tak pawh a ni si lo va, hetia min rawn pawh ta viau mai hi mak ka ti a, eng nge a chhan ni ang aw ka ti rilru hial a ni.

"Ngaihtuah chiam duh suh, in nufa hian ka khawngaih che u alawm, patea khân a ngaina hle che a, i chanchin a sawi pawh ka hre fo, i țhian țha tak angah min ngai thei ang," ring vak lo, fiah zet si a a rawn tih chuan makti zet hian ka en hau a; mahse, ka en rei lo, he pa hian ka ngaihtuahna a rawn hre thei hial a ni lo maw?!!

"Ka lâwm e," ka ti ringawt a, chutiang bâk sawi mai tùr ka hre lo. Ka țhian ni tùr hian ka la ngaihtuah chhin ngai lo va, ngei ru takin ka en țhìn zâwk a nih kha. A mize ngêng ngalh leh mi nuihsawh hmel deuh kha ka ngai thei lo viau kha a nia, tunah lêm, a nungchang a thlâk leh daih bawk si, ka hre thiam thlâwt lo. 

"Țhian mipa i mamawh êm hi, min ring thei ang," tiin ka bul ațang chuan a kal sawn ta nghâl a, ka en zui ru deuh reng a, Tapuiate bulah chuan tlângnèl hmel deuh hian a va țawng leh mai bawk a, ka tân chuan hriat thiam a har lam deuh chu a ni.

Zanriah ei tùra Tatei'n a sàwm ngawrh êm avàng chuan a ei ve mai bawk a, kei pawhin ei ngei tùr chuan ka sâwm ve tho. A chhan chu naute thil tùr a rawn keng țeuh a, a sum bâkah a hun hlu tak a rawn sêng bawk a, chaw eia sàwm nghâl hi chu a phû êm a ni. Chawhmeh lam ni se, Tateite'n vawksa an rawn lei a, a dang lah kan in bulah a awm nual a, sangha lah man mai tùr kan nei tam bawk a, chawhmeh pawh kan siam țeuh alawm.

Zanriah ei khamah erawh a awm rei tawh lo, a haw hnuah chuan Tapuia chuan Tatei chu a fiam ta zauh zauh a, hre thiam lo zet hian an pahnih chuan ka en tawn chhên a, anni pahnih lah chuan ka hre thiam lo tih hre miah lo chuan an inchhâng tawn zêl bawk a.

Ka pa mut hnuah pawh chuan kan unauza chuan kan la țhu țhap a, mut tum hmel pawh kan pu lo. Tatei chuan," U, hetia in pathum chauha riah hi i hlau ve deuh țhìn em?" tiin min zâwt ta chawt a, Tatei en pah chuan," Hlauhna ka la nei chhin miah lo," tiin thu dik tak chuan ka chhâng a. A ni lah tak a, hlauhawm lam ka lo ngaihtuah ngai miah lo, ka hlau lo bawk. Zorina ka bula a awm theih tawh loh tal pawhin kei a bulah ka la awm thei tal a, min thlamuan viau a ni.

"A hlauhawm hleinem, eng nge maw hlau se i tih rêng rêng ni?" Tapuia chuan a lo ti thung a, ani lah chuan," A, hmeichhia hi chuan hlauh hi kan ngah ve êm a, a lo hlauh tâkah ka ti maw le, a hlauh loh chuan a țha tihna a ni mai a," a lo ti ve mai bawk a, chutah, min rawn enin a hma aia țawng zàwi deuh hian ," En teh, i pa hi a khawngaihthlâk reuh ka ti, Zorina boral hnu hian a chêr rawk rawkin ka hria," a rawn ti sap a.

"Nia, min țhâwng na tlâng a nih hi, ka pa hi ka khawngaih reuh asin, a hlim ve theih tehlul nèn, a hlim hmel hmuh a khât ta; mahse, ka hmuhah hi chuan hlim hmel hi put a tum ve hrâm hrâm țhin tih ka hria, a nun khawhar tùrzia hi ka ngaihtuah thiam lo zâwk. A nupuiin a thihsan a, a fapa a enkawl lian a, ani lah chuan a kalsan leh ta mai bawk si a," ka ti sap a, ka rilru chhûngril chu a rûm nghâl vawng vawng mai. Kei chu țhalai ka ni a, tuar viau mah ila hlimna leh nuihna tùr ka la hmu leh mai ang; mahse, ani hi chu a upa ve tawh a, a tân hlimna tùr a vâng tawh bawk nèn, a hlimna ber hna thawh lah chu a taksa chak tâwk loh vàngin ka phal lo va, ani lah a lo phûr tawh lo bawk nèn, inah hian a țhu tlawk tlawk a, ka khawngaih tak zet a ni. 

"U, hmalam ngaihtuah thui vak duh rih suh, i rilru a hah mai mai ang, kan rawn ngaihven reng dâwn che a, kan ensan miah lo ang che. Rilru hlim takin awm tum rawh," tiin Tapuia chuan ka hnung chu a rawn chûl a, min hnem chu a tum ve khawp mai. Tunah chuan a lo puitling ve tak tak tawh a ni, naupang chhe tak kha a ni tawh bîk miah lo, college a han lût chiah chu a puitlin phah khawp mai.

"Tunah chuan min hnèm thei khawpin i lo puitling ve ta a, ka lâwm khawp mai. Unaupa innghahna tlâk lo ni zêl ang che aw," tiin ka nuih sak a, ka rilru tak tak ka sawi a ni. Ani pawh chuan," In innghahna tlâk nih hi ka tum ber a ni, chuvàng tak chuan tunah pawh hian pawisa tam tâwk hlawh chhuah tawha in nufaa enkawl che u hi ka châk tak zet a ni," a lo ti ve nghâl zat bawk a.

"Ka lâwm e, Tapui. Tunah chuan kan la zia rih viau a nia, pawisa chauh hi innghahna tlâk leh inhmangaihna lantîrna a ni lo a, min ngaihsakna hi sum tam tâwk ai chuan a hlu fê zâwk a ni. Sum chu mamawh loh lai tak tak 

chu a awm miah lo; mahse, hetia min ngaihsakna lantîra in rawn kal hian kan chhûngkaw tân chuan sum tam takin a lei theih loh hmangaihna min rawn pe a, kan rilru in tihlimin kan ngaihtuahna kal ding lutuk tùr pawh min vènsak a ni. Ka naute in ni na vàng vàng hian ka fak viau che u a ni," ka ti dap dap a.

Tatei chuan," Țawngkam i va thiam sâwt tawh tak! I puitling sawt bawk ka ti, Zorina pawh kha rawn tho leh ta se mak a ti viau chein ka ring a ni," a rawn ti ve a, Tapuia chuan rang zet hian," Zak ve deuh teh, Zorina ti lawl lawl ziah suh, a thlarau tal zah ve la?" a lo ti vat a, anni pahnih hi zawng an kum hi a inhnaih deuh a, an inngam viau rêng a ni.

"Kan mu ve mai tawh dâwn em niang? Men reng ringawt pawh zîngah thawh a har duh êm mai," ka tih chuan anni pahnih chu tho vatin Tapuia mutna tùr chu an siam ta vat a, Tatei erawh kan bulah a mu leh mai dâwn a ni.

"Inah nuam deuha in mu theih reng laia helaia hrehawm deuha mut in ngai hi chu, ka inthiam lo ngawt mai," ka tih chuan Tapuia chuan," Nuam ka ti lutuk! Zànah rannung an han hrãm a, mut a titui bîk hliah hliah, motor tlãn ri hriat tùr awm lo ringawt pawh hian mut a tinuam, beng a tihahdam bawk a," a lo ti vat a.

A tûkah pawh chuan nilênga awmin  tlai lamah an haw ta chauh a, an haw hma chuan Chimchimtei chu pawm an han inchuh leh rih a, Tapuia lah hian ka rin ai hian a làwm ve zêk a, a pawm loh leh puak a chuh ve thùl, a zei loh ang aiin a pawm muhìl thei phian lehnghâl a, a len deuh hunah phei chuan a duat ngawt ang chu.

*******

November thla a nih avàngin a vâwt țan tawh a, ka pa pawh pâwnah nilum aiin a țhu chhuak ta ziah a, vawiin pawh in bul hnai deuh, hmun fai laiah țhutna a rem a, nilum a hnung puak leh vàng tawh mai. Kei chu nau mut lai denchhenin ka insu a, ka insûk zawhah chhuat ka nâwt bawk a, ka fanu mut duh viau pawh hi a zia viau, amah buaipui miah lovin ka chêt tam theih phah a ni.

Chhuat ka nawh zawh hnu rei vak loah chuan Sawmzuala a rawn lang leh hlawl mai, a rawn kal tùr thu min hrilh miah si lo va, mak ka ti deuh khawp mai a; mahse, țha tak chuan ka lo chiauau tho a.

"A muhìl a ni maw?" a tih chuan," Aw, a mu tui viau a nih ka ring," ka lo ti ve mai a, ani pawh chuan," A nih chu, a pawi lo, a lo harh hunah a ni mai," a lo ti ve leh mai bawk a, en hâ pah chuan," Eng thil nge ni ta a?" tiin ka zâwt ta a.

"A, kawrlum mawi deuh ka leisak a, a inhmeh dâwn êm a," a tih chuan," I leisak nasa tawh si a, leisak tawh lo teh, a làwmawm lutuk a; mahse, a zahthlâk lamah a kal deuh tawh tlat," ka lo ti vat a. A ni lah tak a, eng zât nge a leisak tâk? Paruk, pasarih lai a ni tawh ang chu, a insêng tam tawh zozai êm mai.

"Ka țhianpa fanu alawm a nih le, ani ka leisak lohin tu nge ka leisak chuan ang?" a tih chuan ka en vat a, a fiamthu a nih ka ring deuh a nia; mahse, fiamthu hmel a lang miah lo.

"Eng maw-" Ka fanu țê ri ka hriat tâkah chuan ka tlân sawn ta thuai a, room kawngka ka hawng sa reng a, a lo harh thuta tlàn luh vat theihna tùrin a ni ka hawn ni, khumah chuan a lo tãl kual nasa tawh mai lo niin, a harhna a rei tawh a ni maithei. Min hmuh chuan a țê tàwp ta vat a, ka pawm tho a, ka chhuahpui ta nghâl bawk a.

"Lalduhawmi chu a lo tho tawh maw? Ka lo pawm dâwn em ni?" Sawmzuala chuan a lo ti vat a, a rawn ban chuan ka rin loh deuhin naute pawh chuan a lo ban ve mai bawk a, han phal loh hnuhnawh lah chu a tihchi mang si loh a, ka pe ta nge nge a. A han pawm hnehsawh êm êm lehnghâl a, ka en reng ringawt mai.

"Eng mah ka la rawn ei miah lo a nia," a rawn tih leh chuan ka harh chhuak chiah. Chhùn thingpui in a hun daih tawh niin, ka pa pawh a ril ațâm tawh ngawt ang chu, flask ka han chawi a, thingpui a lo awm hauh lo lehnghâl a, ka chhuang ta vat a.

"Hmeh tùr chu dawhkànah khân ka dah tel kha aw," tiin naute chu pawmin pâwn lamah a chhuahpui ta daih a, eng mah sawi lo chuan an chhuak chu ka thlîr zui reng ringawt a. Nichîn khân 'Ka țhianpa fanu' ti khân a sawi a, Zorina nèn khân an lo inhre rêng em ni le? A hria a nih chuan a va sawi lang ngai lo êm! Țhian a neih thu a sawi ngai miah lo a nih kha. Ni lo, a țhian satliah pawh a ni thei tho, chutiang sísê chu min hrilh kêlh bîk tawp lo ang, mipate phei chu hmeichhia angin thil an sawi  chhuak ve mai mai ngai lo lehnghâl a.

Thingpui ka siam hnu chuan ka pa nèn chuan ka ko a; mahse, ka pa chu a nilum aina hmunah ka va pêkchilh ta zâwk a, ka duatna ka tihlan ve theihna a ni a, ani pawh chuan min lo nuih sak a," Ka lo lût thei reng alawm; mahse, ka lâwm e, a tui ngawt ang chu, " a lo ti ve a. Nuih lêt sak pah hian," I nilum aina hmun hi a nuam sia, i rawn luhsan uiin ka ring a, i ei țeuh dâwn nia aw," tiin a kokiah chuan ka chùlsak a.

"Chimchimtei a harh tawh tiraw?" a tih chuan," Aw, nichin deuh khân a harh a," ka ti a, a ngawi leh vung vung a, a hnu deuhah chuan," A pa khân hmu ve se aw..." a ti ta sap a. 

"Ka pa, vàn ațangin min lo thlîr reng alawm, ngaihtuah duh mah ta che," tiin ka han hnèm ve zat a, ka pa hian Zorina chungchâng hi a sawi chhuak khât tawh viau a nia, vawiin chu a rawn sawi chhuak leh tlat, a lung a lêng zual deuh a ni ngei ang.

"Nia, ka tihpalh a nih kha," tiin ani chuan thupha a'n chawi zui zat a, a fapa chanchin a sawi chhuah hian ka tân pawh a hrehawm ang tih a hre chhuak leh nghâl zat a ni tih hriat reng, ka khawngaih lehling zâwk.

"Thingpui kha in rawh, a sat lai khân a tui a nia, chhang pawh kha a tui viau ang," tiin thingpui no leh chhang ka chhawpna chu a lamah ka hùn hnaihsak a, ngawi renga a in tâk hnu chuan ka kalsan ve ta nghâl a.

Sawmzuala pawh in chhûngah a lo lût tawh a, Chimchimtei chu a lo chhaih nui iar iar a, inhmeh lo ka ti viau nain a inhmeh ru riau chuan ka hre lawi a. Chutah, nichîna a thil sawi kha ngaihtuah chhuak leh thutin," Zorina nèn khân in inhria em ni?" tiin ka zâwt ta nghâl a.

Ani chuan," Hria e," a lo ti mai a, a thingpui tùr pêk pah chuan," Engtin nge in inhriat a?" ka ti leh a, ka hre châk miau a, dïlchhût min ti mah se pawi ka ti hran lo.

"Țhian inkàwm țhìn chu kan ni lo; mahse, kan inhria, a rei tawh," a lo ti leh mai a, chu chuan chu aia thui hriat châkna min neihtîr sauh a, naute hnêk tùr siam pah chuan," Min hrilh zêl thei ang em?" ka ti leh a.

"A hmanhmawhthlâk loh, i thil tih lai kha han ti zo phawt la," a tih chuan hmanhmawh ru zet chuan ka siam vat vat a, an inhriat dàn hriat thuai thuai châkna chuan min tur ut ut ni maiin ka hria.

A hnua an bula ka va țhut ve tâkah chuan," Shillong-a lehkha zira ka awm laiin kan lèn chhuahna lamah tum loh deuhin kan țhianpa  Dinesh-a tuiah a tla palh ta hlauh mai a, keini lah chuan kan lo hre hauh lo niin, Zorina'n a lo chhanchhuak a, làwmthu kan inhrilhna lamah hmingte kan inhrilh chuan Mizo a ni tih ka hre chiah a, làwmthu  sawina ni pah fãwmin chawhlui pawh kan kîlho nghe nghe. A address nèn lam a sawi a; mahse, Mizoram lamah ka awm tam loh avàngin ka lo theihnghilh ta thuai a, bãkah, a address ka hriat ve kha chu Lunglei lam daih a ni bawk a," a ti dap dap a, kei chuan," A nih, engtin nge amah ngei hi a ni tih i hriat leh tâk?" ka lo ti vat a.

"Dinesh-a nèn kan la inbe pawp zël a, kan line erawh a inang ta lêm lo va, tlêm lai khân Aizawlah a rawn kal a, tah chuan kan inhmu a, tah chuan Zorina nèn an inhmuh thu a sawi chhuak a, ka hre chhuak leh ta chiah a ni, i pasal a ni ang tih ka lo hre miah lo va," a ti leh a, kei pawh chuan," A nih tak chu, kan khawvêl hi chu a zîm alawm," ka lo ti ve a. A dik a ni, a lo zîm êm mai, a kual a kual a, a tàwpah a ngaiah bawk  a lêt leh a.

"Mak ka tihzia chu, Dinesh-a khân in pahnih thlalâk kha a lo nei ve ngei a, Zorina'n a lo pe a ni ngei ang,  chuta țang chuan in innei a ni tih ka hre ve ta chauh a ni. Zorina boral pawh khân ka zu hrilh ve nghe nghe asin, pawi a tih thu leh a ui thu pawh a rawn sawi nghe nghe a," a ti leh a, chutiang a zu hrilh leh dap kher chu mak ka ti khawp mai a, an inkàwm ngeih viauin ka ring ta ngawt a.

"Huatah lo la lo la, in inhriat țan dàn ka hre châk ngawt mai, i sawi hreh a nih erawh chuan  sawi lo mai la," tiin Chimchimtei hnute hnêk lai chu a check-sak a, ani pawh chuan a lo la pawt ve țàng țáng a, a la hne zo lo viau a ni.

"Sawi hrehna chhan tùr a awm hleinem," tiin kan inhriat țan dàn chu ka hrilh thuak thuak a, ka sawi chho zêl a, ka sawi tui ta lutuk a, kan inneih chhoh dàn thleng chuan ka hrilh fai ta vek a.

"A nih tak chu, patea sawi dàn ațang che khân pasal i neih vat ka lo ring miah lo va," a tih chuan," Mak min ti ngawt ang chu, tum loh dàn deuh hian a lo awm theih riau a lo nih hi," ka ti ve mai a.

"Patea chuan pasal i nei tih a hre kher lo maithei, hre maithei tho bawk,  kan awm tlâng tawh lo va, an in pawh ka tlawh khât ta deuh," a tih chuan," Khawiah nge i awm tâk?" ka ti hû a, ka màwl hmel ngawt ang chu, chutiangte zawh rêng rêng, ka dîlchhût min ti ang chu aw...

"Ka nu bulah ka awm, ka pi leh pute bulah a ni bawk ang chu, ka têt deuh laiin ka nu leh pa hi an ințhen a, ka pa bulah ka awm char char a, ka nu erawh ka tlawh loh phah chuang lo. Ka pain nupui dang a nei a, unau dangte ka nei ta bawk a, ka patea hian min duatin min enkawl țha a, ka nu bula ka awm loh avàng a niang ka ti mai țhìn; mahse, ka nu awmpui ve ka duh ta a, ka pa pawhin min hnial ta bîk chuang lo va, hei kum têl zet chu ka awm ve ta," a ti ta duah a.

He pa hi a nèlawm loh nèn khân, tunah chuan nèlawm tak leh țawng duh tak niin ka hmu tlat, tuna a awm dàn hi hmuh chuan a hmaa a nungchang ngêng kha chu âwihawm loh tak a ni tawh! A inthlâk hlawk a ni ber ang chu. 

*HARSATNA KÂRAH NUIH THEIH HI A ȚHA A, BUAINA PUMPELH NÂN ERAWH CHUAN NGAWIH THEIH HI A ȚHA VIAU THUNG*

(Zanin chu a mood-ah ka chêng thei thlâwt lo, min hre thiam teh u🙏)